Super handig voor alle musici onder ons: Chordify.net. Je voert je favoriete nummertje in en binnen 3 tellen staan de akkoorden voor je neus en kan je meteen zelf met je gitaar, piano of wellicht harp aan de slag. Ideaal, maar is het auteursrechtelijk oké, dat vroeg één van de oprichters van Chordify zich hardop af tijdens een paneldiscussie op het afgelopen Eurosonic Noorderslag.

De vraag is of akkoordenschema’s auteursrechtelijk worden beschermd. Indien dat het geval is, is er toestemming van de auteurs nodig. Om dit te kunnen beoordelen is het belangrijk om te weten wat akkoorden (waaruit een akkoordenschema bestaat) zijn. Voor de iets minder muzikale onder ons: een akkoord bestaat uit (een samenklank van) drie of meer tonen, die zodanig samenklinken dat zij voor het muzikale oor samensmelten tot één gestalte. In die tonen kunnen vervolgens varianten worden aangebracht, bijvoorbeeld door het spelen van tonen in majeur, mineur, verminderd of overmatig. En zo ontstaan er basale of complexe schema’s, wereldhits en regelrechte flops.

Om je akkoorden schema auteursrechtelijk te beschermen, mag je je niet teveel door een ander laten inspireren (lees: jatten). Dat het vaak voorkomt dat dezelfde akkoordenschema’s in verschillende (populaire) nummers voorkomen zie je hier:

Als een bepaald akkoordenschema al vaak in songs voorkomt is het waarschijnlijker dat de (“nieuwe”) auteur zo’n akkoordenschema van een ander heeft overgenomen. Zo’n inspired by version wordt niet beschermd omdat het niet oorspronkelijk is.

Een voorbeeld hiervan is de zaak tussen DJ De Jong en DJ Tiësto. Volgens De Jong leek Tiësto’s hit “Elements of Life” toch wel erg op zijn nummer “Swiwal”. De rechtbank was het niet met De Jong eens en toonde zich in haar uitspraak een echt muziekkenner. Zo stelde de rechter vast dat in beide nummers de tonenschema’s van acht maten weliswaar overeenkwamen, maar dat die tonenschema’s ook overeenkwamen met het tonenschema van “Saranbande” van de componist Händel (wie kent ‘m niet?!). De Jong had zich dus (zeer) waarschijnlijk zelf een beetje te letterlijk laten inspireren door Händel en kon daarom niet zeggen dat zijn tonenschema (ook al week dat – op ondergeschikte punten – af van dat van Händel) oorspronkelijk was, en dat het “zijn” werk was. Händel (of zijn erfgenamen) trouwens ook niet, hij is namelijk al ruim 250 jaar dood. Op het moment dat hij stierf bestond er nog geen auteursrecht op muziek en al had dat wel bestaan, dan waren die rechten al lang vervallen. Eind goed al goed, voor Tiësto dan.

Daarnaast moeten er in een akkoordencreatie voldoende creatieve keuzes zijn gemaakt. Als een akkoordenschema erg voor de hand ligt of heel simpel is wordt het minder snel auteursrechtelijk beschermd. Is het schema daarentegen reuze creatief, dan wordt het waarschijnlijk wél beschermd. Dus: hoe basaler het akkoordenschema, des te minder waarschijnlijk dat het auteursrechtelijk beschermd is.

In een paar gevallen zou je ook zonder toestemming van de auteursrechthebbende zijn werk kunnen gebruiken, namelijk als er een uitzondering (“exceptie”) op het auteursrecht bestaat. Een van die uitzonderingen gaat over (niet-commercieel) gebruik van een (gedeelte van) een werk voor toelichting bij het onderwijs (de “onderwijsexceptie”). Die exceptie zal Chordify waarschijnlijk niet kunnen gebruiken, al was het alleen maar omdat het gebruik van de akkoordenschema’s niet speciaal bedoeld is als toelichting bij onderwijs.

De dienst van Chordify is dus auteursrechtelijk oké voor de niet oorspronkelijke simpelere schema’s. Voor de reuze creatieve en vernieuwende akkoordenschema’s zullen ze waarschijnlijk wél toestemming nodig hebben.

Deze blog is geschreven door Benjamin van Werven