Voor het alweer zevende interview namen we plaats in het café waar het allemaal begon: Buffet van Odette. In het nog altijd verukkelijk geurende tentje wachtten we op Kajal Gayadien van Buma/Stemra. Stiekem waren we toch zeer benieuwd wat voor een type we konden verwachten. Het beeld van Buma/Stemra is onder velen van ons, nog zacht uitgedrukt, niet heel positief. Wij kunnen alvast verklappen dat wij na het interview fan zijn van Kajal en tja toegeven, zelfs fan van Buma/Stemra! We spraken Kajal over hoe het is om te werken voor een niet onomstreden organisatie, muziek en het belang van het betalen hiervoor.

Gestart in de advocatuur en inmiddels een carrière bij Buma/Stemra vanwaar die switch? Ik ben de advocatuur uitgegaan omdat ik niet op het gebied van intellectueel eigendom bezig was en het gevoel had dat ik de komende jaren slechts een veredelde typmiep zou zijn. Het romantische beeld wat ik ooit had van de advocatuur dat is misschien als je partner bent, maar het hele wereldje bleek niets voor mij. Ik heb toen gesolliciteerd waar ik bezig kon zijn met intellectueel eigendom en mocht op gesprek komen bij Buma/Stemra. Ik was een beetje afwachtend, want ik kende de organisatie niet echt, maar de vacature leek heel leuk. Na het gesprek was ik verkocht, ik dacht dit is heel vet. Je zit zo dicht op het vuur. Als jurist heb je direct met de dealmaking te maken. In de advocatuur word je in principe pas ingeschakeld als het mis is gegaan of dreigt te gaan, maar als bedrijfsjurist bij het hele onderhandelingsproces betrokken.

Wat doe je bij Buma? Toen ik bij Buma begon was ik als jurist verantwoordelijk voor de juridische relaties met de buitenlandse zusterorganisaties van Buma/Stemra en voor alle online Spotify en iTunes. Ik heb daar trouwens wel heel erg voor gelobbyd hoor. Toen ik aan de slag ging waren we eigenlijk onderbezet en deed iedereen wat voor elke afdeling. Zo leerde ik de afdelingen een beetje kennen en dacht ik, dat online dat vind ik heel erg leuk! Contracten uit onderhandelen, veel in het Engels, internationaal. De aanhouder wint, dus ik heb als jurist 1,5 jaar de online afdeling gedaan. Toen was ik weer toe aan iets nieuws. Ik dacht stiekem altijd: die manager Online, die heeft eigenlijk wel een leuke baan. Hij mocht alle commerciële voorwaarden uitonderhandelen en naar netwerkevents. Ik had geluk, want hij kreeg promotie, dus zijn functie kwam vrij en werd verbreed.

En, bevalt je nieuwe job? Ja! Ik heb een heel jong team mogen samenstellen, de oudste medewerker bij Online is 32. Dat moet ook wel, want hoe gênant is het als je bij Spotify zit en die begint over een nieuwe dienst in Amerika en mijn team weet niet waar hij het over heeft. Ik loop soms al behind, maar het meeste heb ik meegekregen, voor iemand achter in de 40 is dat al een stuk moeilijker.

We hebben het idee dat heel veel mensen Buma/Stemra kennen, maar geen idee hebben wat jullie nou precies doen. Klopt, veel mensen hebben er een negatief beeld bij. Deels begrijpelijk, omdat wij in het verleden niet goed hebben uitgelegd wat we precies doen. Het is ook best lastig, want je exploiteert een onzichtbaar product. In Nederland was tot voor kort downloaden uit illegale bron legaal, dat is heel vreemd. In onze generatie is downloaden en er niets voor betalen daardoor normaal geworden. Het is misschien een onzichtbaar product, maar er zitten heel veel mensen achter die bijvoorbeeld op een zolderkamertje de tekst en/of muziek hebben geschreven. Dat is waar Buma/Stemra voor opkomt, voor de veelal onzichtbare mensen. Niet voor de Marco Borsato’s en Rene Frogers, maar de mensen die de teksten en muziek voor hen hebben geschreven. We doen dit op heel veel verschillende manieren en ik denk dat er voor ons winst is te behalen door goed te communiceren naar de buitenwereld. We zijn er heel stevig mee bezig en hebben een goede communicatie afdeling die zich daarmee bezighoudt.

Hoe zorgen jullie dat het geld bij de juiste mensen terecht komt? Op verschillende manieren. Het is nogal een hell of a job, want ga zelf als auteur maar bijhouden waar je nummer te horen is geweest. Alles wat online gebeurt, valt best wel goed te tracken. Alleen niet bij sites met bijvoorbeeld een achtergrondmuziekje of een online hobbyradio. Die gelden keren wij uit aan de hand van referentierepertoire. Radio, televisie, kabel (RTV) fingerprinten we grotendeels. Alle liedjes die voorbij komen gaan langs een fingerprintsysteem. Het geld dat we bijvoorbeeld van RTL krijgen, kunnen we daardoor heel eerlijk verdelen over de componisten en schrijvers.

In dit café wordt ook muziek gedraaid, je hebt geen idee welke hitjes ze hier draaien, maar ze dragen wel af. Het is toch onmogelijk het geld bij de juiste mensen terecht te laten komen? In de horeca heb je veel jukeboxachtige apparaten. We werken in sommige gevallen samen met achtergrondmuziek leveranciers die allerlei gegevens aanleveren en wij onderzoeken steekproefsgewijs welke liedjes in de horeca worden gedraaid. Daarnaast houden wij bij welke tracks het meest worden gedraaid op radio en televisie. Daarmee stellen we het referentierepertoire vast, aan de hand waarvan wij die gelden uitkeren.

En hoe doen jullie dat bij de gemiddelde kapperszaak? Daar heeft niemand zo’n systeem. Dat is niet mijn afdeling, maar dan rekenen we af per vierkante meter en dan bepalen we ook aan de hand van dat referentierepetoire waar het geld heen moet. Bij de kapper of in de snackbaar draaien ze vaak gewoon radio, dus populaire muziek. Wij zoeken uit: “wat is nu populaire muziek?” en keren wij onder meer aan de hand daarvan uit.

Spotify-achtige diensen zullen voor jullie wel ideaal zijn?! Door Spotify en iTunes kunnen we veel meer ‘een op een’ uitkeren, omdat die precies bijhouden welke track hoe vaak is gedraaid of gedownload. Het lijkt de hemel, maar het gebruik is enorm, dus we krijgen miljoenen lines binnen. Dat zijn wel strubbelingen waar we tegen aan lopen en ook actief naar oplossingen aan het zoeken zijn. We zijn daarom bezig met zuster-organistaties (de Buma/Stemra’s in het buitenland) om dat samen te doen in een uniform systeem.

Jullie hebben nergens aanknopingspunten in de wet, is dat lastig? Ons bestaansrecht is het auteursrecht. 

Ja, maar daar staat bijvoorbeeld niet in welke tarieven jullie moeten hanteren. Klopt, maar dat is goed. Zo is er marktwerking. We gaan regelmatig brainstormsessies aan met partijen in de markt. Het is heel goed dat er flexibiliteit is. We zijn pragmatisch en steunen goeie initiatieven. We denken mee. Zoals bijvoorbeeld met streaming start-ups, als wij die vanaf het begin af aan torenhoge tarieven hadden voorgeschoteld dan hadden ze wellicht niet succesvol kunnen worden. Dan ga je stapsgewijs te werk en laat je zulke diensten eerst opbloeien en volwassen worden en pas je na een bepaalde tijd de standaard tarieven toe.

Hoe bepaal je de hoogte van de tarieven? Van oudsher is bepaald dat 10% van muziekgerelateerde inkomsten naar de auteurs moet gaan. Aan dat beginsel hebben we vastgehouden.

Hoe moeten we dat zien? Nou neem een dienst die alleen voorziet in muziek. Dat betekent dat zij 10% van de inkomsten uit Nederland moet afstaan aan Buma/Stemra. Video on demand diensten voorzien in films en series, maar de muziek in die films/series is niet het hoofdproduct. In films zit bijvoorbeeld 60 % muziek, dan wordt het percentage dat zij moeten afdragen als gevolg daarvan ook 6 %. Maar we kijken wel naar het gemiddelde percentage. In een serie is het gemiddeld 35%, dus dan moet er 3,5% afgedragen worden. We nemen het gemiddelde percentage omdat het ondoenlijk is om uit te zoeken hoeveel procent muziek er per aflevering van een serie of film zit, daar zouden onze auteursrechthebbenden anders voor opdraaien. Je bent continu belangen aan het afwegen.

Soms duurt het wel drie jaar voordat jullie uitkeren, waarom duurt het zo lang? Bij Online bijvoorbeeld, zijn er miljoenen lines aan gebruik die we binnen krijgen en moeten verwerken. Daarnaast moeten auteursrechthebbenden, als ze zich bij ons aansluiten, wel al hun liedjes bij ons opgeven zodat ze te vinden zijn in onze database. Als wij niets vinden, reserveren we het geld een aantal jaar, in de hoop dat de auteur zich alsnog meldt.

Hoe denk je dat het komt dat mensen een negatief beeld hebben bij Buma/Stemra? Ik denk omdat veel mensen het gevoel hebben dat je voor muziek niet hoort te betalen. Daar komt bij dat Buma een monopoliepositie heeft, dat maakt je ook niet gauw populair. We hebben de exploitatierechten van de rechthebbenden in handen en kunnen dus ook verbieden muziek te gebruiken. Als een kroeg bijvoorbeeld niet wil betalen, dan kunnen wij – namens de rechthebbenden- zeggen: geen muziek. Buma zou in Nederland ook Spotify op zwart kunnen zetten. Dat is natuurlijk wel een machtspositie. Niet dat Buma/Stemra die macht op die manier zou gebruiken of misbruiken. Het is alleen zo dat we voor onze leden alles gelicensteerd willen hebben. We gaan alleen naar de rechter als iemand pertinent weigert te betalen terwijl hij wel muziek openbaar maakt. 

Gebeurt dat vaak? Met kroegjes wel. Grote rechtszaken hebben we niet veel. Ik werk nu 3,5 jaar voor Buma/Stemra en het is in mijn tijd slechts 2 keer voorgekomen. Hiervoor hebben we externe advocaten, maar wij helpen wel bij het voorbereiden en opbouwen van het proces. De processtukken stellen de advocaten lekker op ; )

Onlangs hebben jullie de embedheffing herroepen. Heb je daar een rol in gespeeld? Ja, daar heb ik een rol in gespeeld. Ik was net jurist toen we de eerste rechtszaak over de embedheffing wonnen. We staan niet achter de beslissing om de embedheffing niet meer te heffen, maar het Europese Hof heeft nu eenmaal beslist. Binnen Europa waren er veel verschillende uitspraken dus dan moet de Europese rechter er op een gegeven moment wel aan te pas komen. Maar het is niet zo dat Radio538 betaalde voor wat er op Nederland FM gebeurt. Radio538 betaalt voor wat er op Radio538 en haar websites gebeurt. NederlandFM verdient geld met haar business model. naar mijn mening een nieuw publiek en een nieuwe geldstroom en wij vinden dat zij daarvoor een vergoeding moet betalen aan onze rechthebbenden. Zet je de radio aan in een kroeg dan betaalt die kroeg daar ook een vergoeding voor, ongeacht het feit dat radio538 heeft afgedragen.

Je bent het dus niet met de uitspraak eens? Nee. Kijk, met YouTube hebben wij een ‘brondeal’ gemaakt. YouTube draagt daardoor af voor achtergrondmuziek op derdenwebsites. Dat zouden we nu met alle partijen moeten doen. Als jij er voor zorgt dat jouw content geembed kan worden dan moet jij als bron gaan betalen. Op dit moment zitten we daarover nog in een evaluatieproces. Romantici denken misschien dat het internet vogelvrij is, maar dat is niet zo. regels nodig.

Jullie betalen de embedheffing tot 1 januari 2014 terug, waarom niet in het geheel? In Nederland was tot de uitspraak van de Europese rechter, wat de Nederlandse rechter heeft geoordeeld de juridische waarheid. Wij hebben de embedheffing dus rechtmatig geïnd tot februari 2014. Vanuit een pragmatisch oogpunt, leek het ons goed om niet tot februari 2014 te innen, maar er 1 januari 2014 van te maken.

Hoe is het voor jou, krijg je veel negatieve reacties als je zegt dat je voor Buma/Stemra werkt? Gemengd. Ik sta heel erg achter wat ik doe, dat moet ook echt. Je komt voor de creatieven op en dat zijn vaak toch de “zwakkere” partijen. Ze willen mooi werk maken, maar denken minder commercieel. Hun recht wordt heel vaak niet erkend. Kennelijk vinden sommige mensen muziek downloaden uit illegale bron maar normaal, maar dat is niet normaal. Het is gewoon diefstal. Aan ons wordt toch ook niet gevraagd om voor niets te werken? Ik leg daarom veel uit wat ik nou echt doe. Maar eerlijk: het is niet een hele sexy binnenkomer natuurlijk. Af en toe probeer ik er nog onder uit te komen door te zeggen dat ik in de muziekindustrie werk. Als het dan is: “Toch niet bij Buma/Stemra ofzo“, dan moet ik met de billen bloot. Maar soms schrik ik nog steeds van mijn eigen vriendinnen, die vinden dat ze niet hoeven te betalen voor muziek omdat ‘die gasten toch al zoveel verdienen’. Ik heb al honderd keer uitgelegd hoe het zit. Dat het gaat om de mensen die de liedjes schrijven en maken voor de artiesten die wellicht veel geld verdienen, maar het wil er niet altijd in.

Mensen denken dat het geld voor de uitvoerende artiest is en zijn kennelijk van mening dat die al genoeg verdienen? Eigenlijk wel ja, terwijl die uitvoerende artiesten grotendeels gemaakt worden door de auteurs.

Hoe ziet een gemiddelde dag er bij jou uit? Dat vind ik dus zo leuk aan mijn baan het is heel divers. Aan de ene kant ben ik met mijn team veel bezig met licenstieren, aan de andere kant bemoei ik me ook met het beleid. Ik ben verantwoordelijk voor de afdeling Online en moet rapporteren aan de directie en denk graag mee over het beleid, waar gaan we heen met Online. Verder ga ik veel naar conferenties, kijken wat er daar gebeurt en ben ik bezig tijdens bijvoorbeeld het ADE en Eursonic, ook een initiatief van onder meer Buma en ook interviews, zoals met jullie.

Jullie geven heel vaak geen commentaar, vind je dat lastig? Ik persoonlijk soms wel. Ik denk vaak: we moeten wat terug zeggen, we laten het maar allemaal over ons heenkomen. Maar zo werkt het niet altijd. Het is bovendien lastig als het kritiek op de persoon is, want wij kunnen ons daarover niet uitspreken.

En tot slot: nog wat rechtgebogen de laatste tijd? Ik heb een deal rechtgebogen deze week. Ik kan er niet zoveel over zeggen, maar het was een lastige situatie met een grote partij, maar door een goed gesprek tussen de CEO van dat bedrijf en de CEO van Buma/Stemra is het goed gekomen.

Noot: net na het interview kregen we te horen dat Kajal aan een andere hele toffe job gaat beginnen, ze gaat in Londen als director international business affairs voor Vevo werken. Lijkt ons een goed plan om Kajal hierover in de toekomst nog eens te interviewen. In haar nieuwe home town uiteraard ; )