“Birthday Happy To You, Birthday Happy To You”, dit klinkt als iets dat je te horen zou krijgen als je – god forbid – ergens langs de snelweg je verjaardag viert in een Japans wokrestaurant. Aan de overkant van de Atlantische Oceaan was het tot voor kort echter helemaal niet zo vreemd wanneer je een verbasterde versie van het aloude Happy Birthday te horen kreeg bij het uitblazen van je kaarsjes. Maar op 22 september 2015 werd Murrica’ eindelijk weer écht het land van the free (and the brave)…

Zelf ben ik nooit zo van het verjaardagen vieren dus mij kan het gestolen worden of ‘Twee violen en een trommel en een fluit’ al dan niet gezongen wordt op mijn verjaardag. Op de één of andere manier ontkom je er echter nooit aan minimaal één keer op je verjaardag Happy Birthday te horen, waarschijnlijk van een of andere debiele oom of tante die dit inzingt op je voicemail. Gelukkig luister ik die nooit af. Maar waar Happy Birthday hier te pas en te onpas je trilhaartjes laat vibreren, is dat in de US of A helemaal niet zo vanzelfsprekend. Warner/Chappell Music claimt namelijk de auteursrechten te hebben op dit liedje, hetgeen haar tot op heden geen windeieren heeft gelegd, geschat wordt dat zij zo’n twee miljoen dollar per jaar verdienen aan (het licenseren van) Happy Birthday. Maar dit (verjaardags)feestje kan zomaar eens afgelopen zijn.

Eerst een kort geschiedenislesje. In 1893 componeerden de gezusters Mill het liedje ‘Good Morning to All’, dit deuntje zou niet veel later evolueren in dé nummer 1 hit voor verjaardagen. Muziekuitgever Clayton F. Summy Co. (‘Summy’) zou, beweerdelijk, van de zusjes de rechten op zowel de melodie als de songtekst (lyrics, zo je wilt) hebben verkregen. Geen valse noten wat betreft de melodie, deze is in 1893 geregistreerd en het recht hierop is in 1949 vervallen en bevindt zich nu in het publieke domein, hetgeen zoveel betekent dat het door eenieder vrijelijk gebruikt kan worden. Geen potentiele claim aan je broek dus als je al Happy Birthday neuriënd door zeg de Kalverstraat loopt, hooguit val je een klein beetje buiten de toon. Het auteursrecht op de songtekst werd in 1935 door Summy geregistreerd, want anders dan in Nederland ontstaat het auteursrecht in de Verenigde Staten pas na registratie en niet van rechtswege. Nadat dit recht een tijdje heeft rondgezworven door verschillende overnames binnen de muziekindustrie, heeft het uiteindelijk in 1988 zijn thuis gevonden bij Warner.

Terug naar het recentere verleden. 2009 om precies te zijn, filmmaakster Jennifer Nelson werkt aan een documentaire over het fameuze liedje. Als het waait, dan ga je zeilen. Dus als je een documentaire over Happy Birthday maakt, dan laat je deze compositie ook horen in die documentaire. Dat mag, aldus Warner, maar of je graag even 1500 dollar wil aftikken voor deze licentie, vriendelijk bedankt. Of Nelson een krent is of een bovengemiddeld gevoel voor rechtvaardigheid heeft, laat ik even in het midden. Hoe dan ook, Jennifer en een aantal artiesten pikten het niet langer en hadden vanaf dat moment maar één doel voor ogen; Warner een toontje lager laten zingen.

Fast forward naar september 2015. In California wachten Nelson en Warner gespannen af wat het lot van Happy Birthday is. Er zijn blijkbaar heel veel woorden nodig om te oordelen over een songtekst die slechts bestaat uit vier woorden (vijf of zes, als je “Dear …” ook meetelt), want het oordeel beslaat niet minder dan 43 pagina’s. Maar de vlaggen mogen uit voor alle artiesten, filmmakers en andere Happy Birthday aficionados. Rechter King oordeelt dat het onduidelijk is of de gezusters Hill de songtekst voor Happy Birthday wel geschreven hebben en dat er geen bewijs is dat Summy, anders dan voor de melodie en bepaalde pianoarrangementen, het auteursrecht daarop verkregen heeft.

Tijd voor Warner om de lier aan de wilgen te hangen en met de stille trom te vertrekken zou je zeggen, maar nee, zij zet haren op snaren (ja, er zijn inderdaad best veel muzikale spreekwoorden en gezegdes) om alsnog het auteursrecht op Happy Birthday te behouden. Op 15 oktober jl. heeft Warner een kort geding aangespannen om het oordeel van rechter King te vernietigen, laatstgenoemde zou rechterlijk gedwaald hebben. Deze heeft zijn oordeel namelijk met name gebaseerd op het feit dat de registratie niet duidelijk genoeg was omtrent het feit of, kortgezegd, de songtekst nu ook geregistreerd werd of dat dit alleen gold voor de melodie. Een auteursrecht-registratie vormt het bewijs waaruit volgt dat een auteursrecht geldig is en het feit dat deze registratie niet volledig was is slechts een immateriële fout die niets afdoet aan de registratie, aldus Warner. Vertaald naar het Nederlands recht; is het auteursrecht met voldoende bepaaldheid omschreven om ook de rechten op de songtekst te omvatten?

Gelukkig wordt het mogelijk nog wat ingewikkelder óf juist simpeler. Onlangs deed een librarian – niet die van die crappy wannabe Indiana Jones-films – namelijk een ontdekking die mogelijk waardevoller is, of in ieder geval realistischer, dan een mythische trein vol met nazigoud. Bij het opruimen van een dossierkast kwam hij het (naar alle waarschijnlijkheid) originele manuscript van Good Morning to All tegen in het kinderliedjesboek ‘Song Stories for Kindergarten’ van de gezusters Hill. De kans bestaat dat dit weer nieuw licht op de zaak gaat schijnen, want de melodie zoals weergegeven in het manuscript is anders dan de melodie van de Happy Birthday zoals wij deze nu kennen. Het zou dus zomaar kunnen dat waar het de melodie betreft het precies hetzelfde, of een nét iets ander, liedje wordt als met de songtekst …*

*Just when I thought I was out (of this blog) … recent verscheen het bericht dat er een derde hond ten tonele is verschenen. En, zoals derde honden vaak plegen te doen, zou deze er zomaar eens vandoor kunnen gaan met het been. Dit goede doel, ‘ACEI’ of met een vollere mond ‘The Association for Childhood Education International’, probeert namelijk te interveniëren in de procedure. Kort samengevat en met hele grote stappen – want ik begrijp dat het gedaan is met de spanningsboog van de gemiddelde lezer – deze stichting is de wettelijke erfgenaam van de rechten van de gezusters Hill. Zoals gezegd, maar hier herhaald, want spanningsboog, hebben de gezusters Hill hun rechten op Happy Birthday overgedragen aan Summy en deze betaalde tot 22 september 2015 altijd braaf 1/3 van de inkomsten (royalties) hieruit door aan deze stichting. Nu de uitspraak stelt dat het onduidelijk is of deze rechten daadwerkelijk zijn overgedragen aan Summy, zouden deze met terugwerkende kracht dus bij de gezusters Hill zijn gebleven. Dit betekent dat de stichting, als erfgenaam van de gezusters Hill, de volledige rechten op Happy Birthday zou hebben. Hetgeen op haar beurt weer zou kunnen betekenen dat zowel de rechten op de melodie als de songtekst dan nog bij EICA liggen. En – als ik mijzelf de vrijheid mag permitteren om het dan even helemaal door te exerceren – eenieder die mij voortaan nog wil toezingen met Happy Birthday op mijn verjaardag een licentie van de EICA moet hebben. Dit wordt mijn meest rustige verjaardag ooit. Ik kan niet wachten.

Deze blog is geschreven door Andreas Oomen, waarvan wij helaas afscheid gaan nemen. Andreas bedankt voor je inzet en je heerlijke en bovenal hilarische blogs. Heel veel succes met je nieuwe baan!